środa, 4 marca 2015

Na gęsich skrzydłach (ZOOM na Przyrodę)

W tym roku wiosna niesiona na gęsich skrzydłach przyleciała do nas wcześniej niż się tego spodziewaliśmy. Gęsi, wędrując z południowej i zachodniej Europy, podążają na północny wschód w kierunku swoich rewirów lęgowych. W zależności od gatunku mogą być to kraje Skandynawii, ale również daleka Syberia - tam wybiera się najliczniej przelatująca nad Biebrzą gęś białoczelna.

Dla gęsi podczas przedwiosennych wędrówek ważne są dwie rzeczy - bezpieczne miejsce do noclegu na rozlewiskach, oraz obfite żerowisko - w postaci ozimin i pastwisk. Gęsi nie gardzą także resztkami kukurydzy zalegającymi na ścierniskach, ale podstawą jest wschodzące zboże, które potrafią skutecznie wyrywać z ziemi dzięki specyficznej, karbowanej budowie dzioba.
Niespodziewanie niski poziom wody w rozlewiskach w tym roku, może sprawić, że obszar ten stanie się mniej atrakcyjny dla migrujących ptaków. W związku z tym, przelot gęsi przez Biebrzę ma prawo być w tym roku wyjątkowo krótki.

Tradycyjnie, jak co roku, pierwsze nad Biebrzę przyleciały gęgawy - jedyny nasz lęgowy gatunek gęsi. Szacuje się, że w Polsce mamy około 2000 gnieżdżących się par. Wyróżniają się "szarym" umaszczeniem, bladoróżowymi nogami, jasnym różowo-pomarańczowym dziobem, klasycznym gęganiem i najbardziej przypominają szarą gęś hodowlaną.
Liczba gęgaw w trakcie trwania przelotu w Dolinie Biebrzy jest zawsze najmniejsza w porównaniu z innymi dominującymi w tym okresie gatunkami gęsi. Średnio rocznie nad Biebrzą przelatuje tylko niewiele ponad 8000 ptaków co stanowi 3% stwierdzanych gęsi (Polakowski i in. 2011). Największe stado jakie w tym okresie można spotkać to około 600 osobników. Teoretycznie szczyt przelotu powinien przypadać na pierwszą dekadę marca, a liczebność gwałtownie maleć w trzeciej dekadzie.
W tym roku prawdopodobnie szczyt przypadł na 24-25 lutego. Udało nam się wtedy odnotować jednego dnia blisko 2000 tych ptaków, a ich liczba po tygodniu była drastycznie niższa (04.03.2015 - kilkadziesiąt ptaków).

Drugi gatunek gęsi "lecący" przez Biebrzę to gęś zbożowa. Stanowi ona około 9% wszystkich gęsi zatrzymujących się tu w trakcie migracji. Średnio stwierdza się blisko 22000 osobników. Szczyt wędrówki zazwyczaj przypada na drugą dekadę marca. Tymczasem pierwszego marca b.r. stwierdzono już około 3500 sztuk tego gatunku. Był on w absolutnej dominacji nad innymi gęsiami - stanowił ok 70% wszystkich ptaków z rodzaju Anser widzianych tego dnia na rzece (G.Grygoruk, dane z listy ornitologicznej). W dniu dzisiejszym liczba stwierdzonych ptaków była ponownie niewielka. Najprawdopodobniej ptaki wyczuły nadchodzące załamanie pogody i wcześniej ruszyły w dalszą wędrówkę. Zagadką pozostaje był to już "szczyt zbożowej" czy z kolejną falą ciepła przyleci druga, równie lub bardziej obfita fala tych gęsi.
Od lat liczebność wszystkich gęsi obserwowanych w trakcie migracji sukcesywnie wzrasta. Najbardziej spektakularnie widać to na przykładzie gęsi białoczelnej, będącej najpóźniej lecącym, ale zarazem najliczniejszym gatunkiem z rodzaju Anser nad Biebrzą. W latach 1976-1980 stwierdzano zgrupowania do 1000 osobników, na początku lat 90' były to już koncentracje liczące po około 4000 ptaków. W ostatnich latach spotyka się zgrupowania liczące już nawet 20 - 40 000 ptaków. Podejrzewa się, że wzrost ten ma związek z ogólnym wzrostem liczebności tego gatunku w Zachodniej Palearktyce. Wielkość całego przelotu gęsi białoczelnej na Biebrzy szacuje się średnio na 221 000 osobników (lata 2007-2010). Ich przelot jest jednak najbardziej skoncentrowany w czasie, a przez to najbardziej widowiskowy (szczyt w 2 lub 3 dekadzie marca). Ciekawe jak sprawa będzie wyglądała w tym roku biorąc pod uwagę, że przelot rozpoczął się dużo wcześniej.

Warto dodać, że poza gęsiami mamy też spory ruch innych gatunków ptaków - typowych dla przedwiośnia. Są między innymi łabędzie krzykliwe, liczne rożeńce i świstuny, gągoły, pojedyncze bielaczki, nurogęsi i czernice, pierwszy batalion. Z każdym dniem zestaw gatunkowy na pewno będzie się zmieniał!

Zapraszamy do śledzenia nowości na naszym profilu na FB :)

W treści postu pokazujemy Wam 2 filmiki ukazujące trochę biebrzańskiej przyrody i ich zmian. Pierwszy z 24.02, drugi autorstwa Pawła Świątkiewicza z 1.03.

czwartek, 12 lutego 2015

Wiosnę czuć w powietrzu... ? (AKTUALNOŚCI)

Dziwna zima nastała w tym roku. Lody prawie nie spętały biegu rzeki Biebrzy, ilość dni z dużym mrozem można było na palcach jednej ręki policzyć. W tym roku średnia temperatura lutego z najbliższej stacji pogodowej to tylko -2 °C ,(średnia minimalna temperatura dnia: -2°C, przy ekstremum -5°C) , a stycznia -1°C (średnia minimalna -1°C, przy ekstremum temperatury minimalnej -17°C). Dla porównania w przykładowo losowo wybranym roku 2010, średnia temperatura lutego to -4°C (średnia minimalna temperatura dnia -5°C, przy ekstremum -14°C); natomiast w styczniu były to -11°C (średnia minimalna temperatura -12°C przy ekstremum -27°C). Śniegu również niewiele zalegało w terenie. Różnice są więc olbrzymie! Nie ma się co więc dziwić, że przyroda wariuje.

Aktualny krajobraz biebrzański niemal jak w marcu...
Bieżąca sytuacja pogodowa sprawiła, że zwierzaki dziwnie się zachowują, a niektóre znacznie trudniej obserwować. Brakuje miejsc wzdłuż biegu rzeki na których wydry mogą przesiadywać i konsumować ryby, a także obserwacje bobrów są miejscami utrudnione. W powietrzu czuć nadchodzącą wiosnę. 16 sztuk gęsi dostrzeżono już początkiem stycznia, następnie ich liczba się zwiększała by 6ego lutego wynieść blisko 500 gęgaw z kilkoma gęsiami białoczelnymi.
Na rozmarzniętej rzece zwiększa się różnorodność kaczek. Poza licznymi krzyżówkami można zauważyć, pojedyncze na razie, świstuny, cyraneczki, gągoły, nurogęsi... W miejscowościach da się zauważyć coraz więcej kosów czy usłyszeć pierwsze rudziki. Nieopodal Biebrzy, do bocianiej wioski w Pentowie zaleciał już pierwszy bocian na miesiąc przed regularnym terminem, a na Malcie dostrzeżono pierwszą powracającą dymówkę! Żaby moczarowe wychodzą na śnieg – kilka takich obserwacji już poczyniliśmy (pierwsze z 20.01.2015) !!

Jesteśmy ciekawi co będzie następne...

Zapraszamy Was do nadsyłania Waszych obserwacji i informacji na temat wszystkich sygnałów nadchodzącej wiosny !! :)

sobota, 24 stycznia 2015

Zimowy obóz przyrodniczy; Turnus 2

Zimowy obóz przyrodniczy Turnus 2:
Kliknij na zdjęcie, by przejść do albumu z danego dnia:

Dzień 6 - "Dzień pierwotnego ognia" - Album
Dzień 5 - "Dzień sowi" - Album
Dzień 4 - "Dzień wilka" - Album
Dzień 3 - "Dzień łosia" - Album
Dzień 2 - "Dzień tropiciela" - Album
Dzień 1 - "Dzień bobra" - Album

Dzień 0 - "Dzień powitalny" - Album

sobota, 17 stycznia 2015

Zimowy obóz przyrodniczy, Turnus 1

Zimowy obóz przyrodniczy Turnus 1:
Kliknij na zdjęcie, by przejść do albumu z danego dnia:
Dzień 6 - "Dzień pierwotnego ognia" - Album
Dzień 5 - "Dzień sów" - Album
Dzień 4 - "Dzień wilka" - Album
Dzień 3 - "Dzień łosia" - Album
 Dzień 2 -  "Dzień tropiciela" - Album
Dzień 1 - "Dzień bobra" - Album
Dzień 0 - "Dzień powitalny" - Album